Kortverhaal: Die Kerkdiens

   Ester het nie agtergekom sy is aan die slaap nie tot haar tone pyn. Toe sy wakker skrik en afkyk, sien sy die punt van haar ma se swart hofskoen druk met mening op haar voet.

    ''Staan op!'' sis haar ma.

    Ester het roos gebloos onder haar ligbruin vel. Sy trek haar bloes en romp reg en staan stadig, selfbewus op. Almal in die kerk staan reeds vir dominee Beukes se gebed. Soos gewoonlik is sy oë toegeknyp asof hy 'n nommer twee op die toilet druk, dink sy. 

    Op presies dieselfde oomblik dat Ester opstaan, sak Juffrou Meintjies van die laerskool, in dieselfde ry, maar in die banke naaste aan die kerk se sydeur, inmekaar. 

    Juffrou Meintjies se hare is mooi gerelax, gekleur, en uitgeblaas in 'n stywe bob. Juffrou Swarts, ook van die laerskool, het een Sondag na kerk vir Ester se ma vertel dat Tiekie van Die Wuif Kuif haar vertel het Juffrou Meintjies se kop is glo heeltemal grys maar dat sy, Juffrou Meintjies nou, nog haar lyf jongmeisie wil hou. Om seker weer 'n man te vang, het Ester se ma sarkasties gesê, want Juffrou Meintjies is 'n weduwee. Ester se ma het nie weer vir 'n was-en-kleur na Die Wuif Kuif gegaan nie en liewer self haar hare gedoen want Tiekie bespreek haar klante se grys hare met almal, soos Juffrou Swarts-goed. 

    Al wat die geskokte mense in die kerk langs en agter Juffrou Meintjies kon sien is dat haar bob in 'n ballon helder kleure verdwyn soos haar romp oplig toe sy flou val, en dat Juffrou Meintjies glo vroeër 'n bietjie bleek gelyk het. 

    ''Dit was amper gekunsteld,'' het ou Mnr. Bok agterna opgemerk, wat jare lank al 'n bewonderaar van Juffrou Meintjies is, haar stewige bruin kuite veral. Hy is nooit ver agter haar in die kerk te bespeur nie en beaam altyd haar gebede met 'n onbetaamlike harde ''Amen!'' 

    

    Toe Juffrou Meintjies inmekaarsak het dominee Beukes se toegeknypte oë oopgegaan en het hy besef geloof is dade en nie woorde nie. Hy het na haar gehaas waar sy op die sementvloer naby die sydeur lê. Ester se ma het 'n botteltjie vlugsout uit haar handsak gehaal en ook na Juffrou Meintjies gehardloop.

   Toe sy omkyk om te sien of die res van die gemeente dié drama volg, sien Ester hoe 'n skoolmaat, Eben April, in die oorkantste bank sy hand in Antie Doortjie se handsak druk en versigtig 'n beurs daaruit verwyder. Antie Doortjie het haar handsak op die bank langs haar gemaak staan en Eben sit skuins agter haar. Niemand sien hom behalwe Ester want almal se oë is op Juffrou Meintjies.

   Die vlugsout doen niks vir Juffrou Meintjies nie want sy bly lê bleek en bewusteloos op die kerk se vloer. Mev. Beukes, dominee se vrou, kry iets soos aan 'n angsaanval en begin bid soos 'n besetene.

   ''Jirre, help ons, Vader Jiesus! Jirre, help ons! Vader! Jiesus!'' Dit klink vir die gemeente asof sy laster.

   Die angs in haar stem, want almal kon sien Juffrou Meintjies se lippe word blou, spoor Mnr. Jagter aan om uit sy bank op te staan en vir Bleek Ben Bouman uit die agterste banke te gaan haal. Ben is 'n dronklap, het Ester se ma haar vertel, maar hy is lief vir die kerk en het vir jare in die hospitaal se ongevalle gewerk, dronk, babbelas, nooit nugter. 

   Suster Jansen het met lof van Ben gepraat omdat hy haar ''so mooi'' gehelp het met die pasiënte; 'n ekstra paar hande is altyd broodnodig. Ongevalle kon morsig raak, veral oor die naweke, met ongelukke, messteke, bevallings, en wat nog, maar Ben se bewende hande het die saal silwerskoon gehou.

   Dis danksy Suster Jansen dat Ester verpleegster doodgekrap het op haar lys van moontlike toekomstige beroepe omdat Suster Jansen die bloederigste besonderhede met gemak kon bespreek terwyl sy smaaklik sit en eet. Toe sy kleiner was wou Ester nie niertjies eet nie nadat Suster Jansen vir Ester se ma van Mnr. Pieterse se operasie vertel het. Suster Jansen kon dan selfs vir sterwende mense sê hulle moet gaan rus want niks meer kon vir hulle gedoen word nie. 

   ''Die Jirre roep jou,'' het sy saggies gesê, ''gaan nou.''  

   Mnr. Jagter, met sy hoed in die een hand en Bleek Ben se arm in die ander, dwing vir Ben tot by Juffrou Meintjies op die kerkvloer, druk hom eintlik afwaarts, soos hy 'n dier sou maak water drink.

    ''O,'' sê Ben toe hy vir Juffrou Meintjies sien en knip sy oë soos om hulle te fokus, ''is hy dood of flou?''  

   Ester se ma draai haar kop weg toe Ben se drank walm haar tref. Sy bedek haar neus en mond met 'n hand en frons, maar alle oë is op Ben se bewende hande wat met die klein knope op Juffrou Meintjies se blomrok sukkel. 

   Ou Mnr. Bok vergelyk toe Ben se bewende vingers met die hoeveelheid knope op Juffrou Meintjies se rok en spring in om hom te help. Hy het later vertel dat Juffrou Meintjies lankal koud en ses-voet onder sou wees was dit nie vir hom nie want Ben se bewerasies sou nooit die knope oopgekry het nie.  

   ''Aob,'' het Mnr. Bok agterna vertel, ''daai man se drank kom nie by sy mond uit nie, nie met dáái hande nie.''

   Ester kyk weer om en sien hoe Eben April in die smal gang tussen die kerkbanke wegloop, oppad na die kerkdeur heelagter. Dit lyk asof hy loop en bid want sy hande is voor sy bors gevou en sy oë sedig op die vloer. Sy agterste broeksak bult met Antie Doortjie se beurs.

   Langs haar staan en hou Mnr. de Druppel en sy dogter, Miena, die gedoente rondom Juffrou Meintjies dop. Mnr. de Druppel se bynaam is ''Old Spice'' na die mans naskeermiddel wat hy gebruik. Ester trek aan sy hempsmou en fluister in sy oor van Antie Doortjie se beurs in Eben se broeksak. Mnr. de Druppel knik sy kop, draai dadelik om, sien vir Eben wegsluip tussen die banke, en skree bo-oor die gemeente se koppe:

   ''Kroos!'' vir Jakobus Kroos gesangboeke by die kerk se deur uitdeel, ''vang daai fokken jong!'' 

   Die gemeente trek skerp asem in. Alle oë kleef aan Mnr. de Druppel. Mev. Beukes hou op bid. Of laster. 

   'n Oomblik later hoes Juffrou Meintjies op die vloer en help Bleek Ben haar om regop te sit. Alle knope op haar rok is oop, die stywe band om haar middel is los, en almal kon 'n vleeskleurige onderrok en 'n stywe step-in wat van haar bobene tot onder haar bra strek sien. 

   ''Hierdie ding het jou amper vrek gemaak, Meintjies,'' sê Bleek Ben en wys met 'n bewende, beskuldigende vinger na haar step-in. ''Watse ding is dit?'' 

   Juffrou Meintjies bloos donkerrooi van haar voorkop tot in haar nek. Ester se ma druk vir Ben en sy vinger uit die pad, ruk Juffrou Meintjies se rok vinnig toe en help haar van die vloer af op. Die twee vroue verdwyn by die kerk se sydeur uit. 

   Die hele gemeente is oënskynlik verlig dat Juffrou Meintjies uiteindelik bygekom het en nie voor hul oë, in die kerk van alle plekke, beswyk het nie. Sy is altyd vriendelik en werk so mooi met die kindertjies by die laerskool. 

   Agter in die kerk, naby die groot deure, vang Jakobus Kroos Eben April se oog en wag hom in. Kroos weet nie presies wat aangaan nie maar die uitdrukking op April se gesig vertel hom alles wat hy wil weet: dié mannetjie het met kak in die kerk kom staan. 

   Toe Eben sien Jakobus Kroos staan voor die kerkdeur met 'n houding dat Kroos weet wat waarmee hy besig is, draai hy skerp regs by die naaste bank in en beweeg haastig in die rigting van die sydeur waar Juffrou Meintjies 'n paar minute gelede nog flou op die vloer gelê het. 

   Mnr. de Druppel sien dit en klim bo-oor die bank voor Ester en Miena en hardloop na die sydeur met sy Old Spice walm soos Ben se drank walm om Eben te blok. 

   Die hele gemeente, dominee en Mev. Beukes, wie opslag ophou bid het toe Mnr. de Druppel ''fokken jong'' geskree het, se oë is nou op Kroos, Eben April, en Mnr. de Druppel. Afwagting spoel oor die gemeente. Oom Uiltjie se Piet wat veertig-jaar oud en nog kind is omdat hy glo kleintyd op sy kop geval het, lag histeries. 

   Toe Jakobus Kroos vlak naby hulle oor ou Mev. Fortuin se rolstoel duik om by Eben April uit te kom, skarrel die jeugkoor soos bokke in die banke rond. 

   Kroos was 'n gedugte rugbyspeler in die bosliga onder apartheid vóór hy water op sy knieë opgedoen het. Dokters in Windhoek het gesê sy toestand is so sleg, sy knieskywe swem glo in sy bene. Hy het 'n laaste tackle vir Eben April oorgehou, en gemis.

   Ou Mev. Fortuin, wat gewoonlik die hele kerkdiens in haar rolstoel sit en slaap, skrik wakker toe Kroos teen haar rolstoel stamp. Met 'n seepgladde skepbeweging tel sy haar kierie op en slt hom op die knieë, op sy skywe.  

   ''Ewige sleg tril!'' het sy ontstoke gegil. Sy was by daai biduur toe hy getuienis afgelê het oor die pyn waarmee hy deur die lewe moet wandel as gevolg van sy skywe wat swem. ''Vir wat stamp jy teen my stoel? Ongeskik!'' 

   As Kroos nie sy bene teen sy lyf ingetrek het nie, was sy lyding dalk ses grade erger. 

   Dominee Beukes het onmiddellik weer terug na die sydeur gehardloop om orde te probeer handhaaf, veral oor Mev. Fortuin se tong, en nie omdat sy vir Kroos in die kerk aanrand nie, want die ou rugbyspeler het hom nogal geïntimideer.

   Mnr. de Druppel het reeds met sy logge lyf voor die sydeur vir Eben ingewag. Toe Eben sien hy is weereens vasgekeer, het hy net weer skerp links gedraai en terug gehardloop na die groot deure agter in die kerk. 

   Kroos, die deurwag, is op die vloer langs Mev. Fortuin waar hy gekreun het van die pyn, albei hande om sy knieë.  

   Die mense in die agterste banke wou Eben ook nou aankeer sonder om te weet hoekom. Hulle kon aanvoel, na alles wat hulle aanskou het, hy het iets verkeerd aangevang. 

   Toe Eben sy hand op die kerkdeur se handvatsel sit, gryp Oom Jan Ketels daai einste hand en vou dit agter Eben se rug totdat sy gesig skeef trek van die pyn, net soos Jakobus Kroos s'n, en hy op sy knieë voor die kerk se deure neersak, asof hy bid. Mnr. de Druppel was teen daardie tyd ook by die kerkdeure.

   ''Antie Doortjie! Eben het iets van jou.'' Toe hy die beurs uit Eben se broeksak pluk, het die gemeente soos bye gebrom.   

   Die eerste ding wat Antie Doortjie toe doen is om in haar handsak te krap asof sy dit nie glo nie. Sonder om Mnr. de Druppel, Jakobus Kroos, en Oom Jan Ketels te bedank, begin sy vir Eben April te skel van sy ''slegheid'' en ''skelmgeit'' en dat hy 'n ''nikswerd fokkol'' soos sy pa is. 

   ''Ons moet die polisie bel, dominee Beukes! Nou, dadelik!'' het sy haar preek afgesluit. ''Hierdie jong sal weer hier kom en dit net weer doen. Hy moet sy les leer.''

   Voor in die kerk, na Antie Doortjie se woorde, kon Ester voel haar derms knoop. Sy was benoud vir Eben se onthalwe. Sy en Eben het dieselfde hoërskool bygewoon; hulle was in een klas. Almal het geweet hy het lang vingers, behalwe die grootmense en onderwysers.

   Oom Jan Ketels, wat nog steeds Eben se arm agter sy rug hou, stem saam. ''Ek sal hom vat, Dominee. Die mannetjie moet leer wat reg en verkeerd is.''

   Terwyl dominee Beukes 'n Bybelvers prewel en pleit om vergifnis, ''sewentig maal sewe keer vir arme Ebentjie'', druk Mnr. de Druppel die kerk se deure oop en is Oom Jan Ketels daar weg met Eben. 
   

   ''Jy praat nooit weer met daai April-jong nie, hoor jy, Ester?'' het haar ma in Ester se oor gefluister. ''Hy's 'n vrot eier.''

   Tien minute later, na die afdankgebed, toe alles skynbaar weer normaal is, het Ester en haar ma buite die kerk gestaan om met kennisse te gesels. Almal het óf van Juffrou Meintjies gepraat óf van Eben April. Haar ma se vriendinne het ook oor Mev. Beukes se geestestoestand bespiegel.

   ''Ek verstaan nou hoekom Mev. Fortuin se man doerie jare met haar niggie weggehardloop het,'' het Joelien Kroos gesê. ''Daai antie is gevaarlik. My arme man.'' 

   Ester het op daardie oomblik gewens sy kon by die jeugkoor aansluit; die jong mans en vroue van haar ouderdom wat eenkant gestaan en met mekaar gelag en gesels het. Van die gemeentelede het hulle bedank oor hulle mooi gesing het.  

   En toe dink sy aan Eben, en hoe hy voor die kerkdeure gekniel het en Oom Jan Ketels wat hom so hardhandig by die deure uitgestoot het. Sy het gewonder wat van hom sou word en of hy ooit weer skool toe sou gaan. 

   'n Paar minute later, tot almal se verbasing, stoot Jakobus Kroos vir ou Mev. Fortuin in haar rolstoel by die kerk se deure uit. Sy het haar handsak teen haar bors gedruk want ''jou beurs is nie eens veilig in die kerk nie''. Haar kierie het onskuldig in haar skoot gelê soos 'n geweer op 'n tafel. 

   Mnr. de Druppel het vir Jakobus benader en gevra of hy oraait is. Jakobus het maar net sy kop geskud. 

   ''Daai tackle was die laaste van my lewe, Old Spice,'' het hy gesê. ''Ek is klaar met rugby speel. Die droom is verby.''

   Mnr. de Druppel het hom agter die blad geklop en met Miena kort op sy hakke na sy kar gestap. Kroos, met sy mankolieke knieë, en sy vrou, Joelien, het vir Mev. Fortuin in haar rolstoel huistoe vergesel; gelukkig was dit heelpad teerpad tot by haar hek.

   Na nog 'n paar minute, stap ou Mnr. Bok en Juffrou Meintjies arms ingehaak by die kerk uit soos 'n pasgetroude paartjie, gevolg deur Bleek Ben met sy hoed in sy bewende hande. 

   Ester se ma is verstom oor Juffrou Meintjies se ydelheid. Juffrou Meintjies se rok is netjies toegeknoop en die band om haar middellyf is weer styf vasgemaak soos voorheen, wat haar dun middeltjie, danksy daai groot step-in, beklemtoon het. 

   Ou Mnr. Bok het haar met 'n glimlag na sy bakkie begelei en nadat hy hoflik die deur vir haar oopgemaak het om in te klim, sak Juffrou Meintjies, pap soos 'n lappop, in 'n stofwolk langs die bakkie neer. 

   ''O got, daar flou hy weer!'' gil Bleek Ben op die kerk se trappe. Van die gemeentelede het onmiddellik na ou Mnr. Bok se bakkie gehardloop om met Juffrou Meintjies te help. 

   ''Kom ons gaan, Ester,'' het haar ma gesê. In die vrouetoilette het hulle eers hul kerkskoene uitgetrek en toe tekkies aangetrek om gemaklik deur die dorp se stofstrate te stap. Niemand het hulle ooit 'n saamry geleentheid aangebied nie. 

   Dominee Beukes het een Sondag gesê dat ''vroue met slap sedes en hul onskuldige kindertjies'' veral welkom in die huis van die Here is omdat Jiesus 'n sagte plekkie vir hulle in Sy hart het. Die gemeente het hul koppe geknik en dit beaam want Jiesus was mos so anders.

   ''Onthou die balk,'' het dominee Beukes die gemeente toe-oog vermaan, ''die balk!''

   Ester kon nie verstaan waarom haar ma bloedrooi bloos nie, en gewonder hoekom haar ma die hele kerkdiens nie eenkeer opgekyk het nie, selfs nie eens om na die preek te luister nie.  

   Toe hulle wegstap van die kerk, kyk Ester 'n laaste keer om. Dominee en Mev. Beukes het almal se hande vriendelik buite die kerk geskud. 

   Sy het nie meer sleg gevoel omdat die dominee en sy vrou nooit vir hulle groet nie; nooit nie, nie eens in die winkel nie. Die gelowige paartjie het altyd gemaak asof hulle Ester en haar ma nie sien nie. 

   Slap sedes, het sy besluit, haar neus gelig, vorentoe gekyk, en vinniger geloop om haar ma in te haal. 

   Fluit-fluit, my storie is uit. 

***

    Hierdie kortverhaal is geskryf deur Anya Namaqua Links met alle regte voorbehou. Links is 'n stigterslid van die Nossob Skryfgroep wat hom daarop toespits om die ervaringe, geskiedenis en kultuur van die Afrikaanssprekende kreoolse gemeenskap in Namibië te verwoord. Hierdie foto is in Windhoek geneem deur Garwin Beukes (Facebook: Garwin the Camera Guy).