Aartappelslaai kom oorspronklik uit Duitsland in sentrale Europa en het in Namibië tydens die Duitse koloniale tydperk aangekom. Dit word aanlyn beskryf as 'n slaai wat met gekookte aartappels (of erdappels soos onse mense sê) gemaak word, 'n slaaisous en 'n verskeidenheid ander bestanddele soos rou groente en gekookte eiers. Volgens aanlyn bronne is dié slaai meer as 500-jaar oud.
Die Duitsers noem dit Kartoffelsalat en daar bestaan tans verskillende weergawes soos die resep ook na ander lande versprei het. In sommige lande, byvoorbeeld, word die sous vir die slaai met mayonnaise gemaak. In ander gebruik hulle weer gewone jogurt of suurroom. In die suide van Duitsland word aartappelslaai teen kamertemperatuur of warm bedien met gepekelde asyn en is die gewildste ander bestanddele spek en groen ui. In die noorde van Duitsland eet hulle die slaai koel of koud met 'n mayonnaise sous en die ander bestanddele is gewoonlik gekookte eiers, uie, en agurkies.
Die Amerikaanse weergawe van aartappelslaai aard na die suid-Duitse resep, en die Asiatiese weergawe aard weer na die Amerikaanse weergawe, maar is glo soeter en bevat meer eiers. In Frankryk maak hulle aartappelslaai met mayonnaise (glad nie verbaas nie) of vars room en voeg seldery en waterkers by. Japan se weergawe is nogal interressant want dit word met fyngemaalde aartappels of kapokaartappel (Eng. mashed potatoes) gemaak met mayonnaise of rys asyn en dan voeg hulle mostert, ham, komkommer, wortels, en gekookte eiers by. Rusland s'n is netso interressant. Dit word met gelyke dele aartappel, geelmielies, ertjies, pietersielie, en appel gemaak en dan gooi hulle net sout en peper by vir smaak. In Suid-Afrika maak sommige aartappelslaai met kondensmelk en voeg biltong en kaas by. Dit is nogal vir my verbasend dat die aartappels in baie lande nie geskil word nie.
Dit daar gelaat, daar is letterlik duisende resepte vir aartappelslaai op YouTube en die Internet. 'n Mens wil skoon slaaimaak sommer los soveel resepte met ander bestanddele en souse is daar. Sommige restaurante het kamma gourmet aartappelslaaie wat net beklemtoon hoe algemeen en gewild die slaai is.
In Namibië het inheemse mense ook mettertyd aartappelslaai begin maak en eet, soos die plaaslike Duitse bevolking, sodat dit vandag 'n betroubare stapel op inheemse spyskaarte is. Ons eet nie juis kapokaartappel nie, maar as ons 'n sak aartappels geskenk kry, of die prys vir 'n kilogram is goed, dan maak ons 'n slaaitjie. Braaivleis mis tog iets sonder aartappelslaai, of hoe?
En so het ons dan ook ons eie weergawes.
Die resep wat ek in my oorlede ma se kombuis geërf het lyk meer soos die suid-Duitse weergawe van aartappelslaai met 'n mayonnaise sous, gekookte eiers, uie, en pietersielie. Die aartappels word gekook, geskil, en in blokkies opgesny. Ons voeg suiker by die mayonnaise om soet aartappelslaai te maak. My ma het geglo haar slaai moet oornag in die yskas rus en die volgende dag geëet word. Ek eet myne sodra dit afkoel (kamertemperatuur) want 'n yskoue aartappel in die kies is baie onaangenaam.
Ek het al koue, sout aartappelslaai geëet, baie heerlik, klonterig met groterige, stewige aartappel stukke, veral na begrafnisse. Ek het ook al koue, soet aartappelslaai geëet, ook heerlik, soms klonterig, maar byna altyd fyn (klein stukkies amper soos kapokaartappel) met 'n romerige mayonnaise sous, uie, en gekookte eiers. Beide soet en sout, of klonterig en fyn slaaie se beskikbaarheid word deesdae deur die ekonomie bepaal. Fyn, soet slaai met sout braaivleis word baie vinnig opgeëet, en growwe, sout slaai loop lekker oor die tong as bykos met groente, selfs met hoender en vis.
Die punt is, smaak verskil.
'n Ou slaai soos aartappelslaai is nou ook gewild in suider Afrika waar dit byna onmoontlik is om aartappels (of erdappels soos onse mense sê) natuurlik te kweek en groei sonder hoë finansiële insette. Aartappels is inheems aan die Peruaanse Andes van Suid-Amerika en is deur Spaanse koloniste na Europa uitgevoer. Van daar het die aartappel ook na suider Afrika gereis waar dit op groot, kommersiële plase onder besproeiing gekweek word. Aartappels hou van klam, ryk, vrugbare grond en verkies 'n koel klimaat (nie hoër as 26 grade Celsius) met ten minste 6 ure se sonskyn.
Alhoewel aartappels nie 'n stapelvoedsel in ons geweste is nie, is hierdie veelsydige knol voedsaam. Dit bevat vitamiene B6 en C, kalium, sink, en proteïne, en die skil bevat vesel wat belangrik is vertering. Dit laat voel mense ook versadig vir langer wat moontlik tot gewigsverlies kan bydra en dit is vet-vry, kolesterol-vry, en bevat min sout. Ons eet pakke aartappelskyfies of harde tjips op, en hou van slap tjips, en elkeen maak ook hul eie aartappelslaai.
Niemand kan egter spog hulle s'n is die beste nie omdat smaak so hemelsbreed verskil.
***
Wil jy 'n spesiale aartappelslaai resep met ons deel? Of het jy 'n interressante aartappelslaai verhaal? Kry ons in die hande by nossobgroep@gmail.com.
Opmerkings
Plaas 'n opmerking