Klassieke Khoekhoense Verhale: Die Diere vra Kos en Water

Toe die Diere gemaak is het hulle nie kos en water gehad nie. Toe moet die een dier die ander se vlees eet en sy bloed drink, maar dit gee 'n uitroeiery onder hulle af; dog wat anders kon hulle doen? 

    Hulle huil toe oor hul toestand en soek om verbetering.

    'n Baie groot olifant, wat so groot is dat hy oor 'n koppie of 'n randjie kan sien, praat toe en sê: 

    “As ek dood is, sal ek dit baie lekkerder hê as nou. Dan is ek 'n Groot Gees wat geen kos en water nodig het nie want geeste eet en drink nie, en as ek 'n gees is, dan sal ek julle versorg. 

My bene sal ek laat bome word wat vrugte vir julle kan lewer. 

My senings sal plante word wat op die grond rank en vir julle wilde waatlemoene en komkommers dra. 

My hare sal op die grond groei en gras word. 

Dan sal julle oorgenoeg kos hê.”

    Toe vra die diere: “Nou hoe lank gaan jy nog lewe? En hoe lank moet ons wag? Want 'n olifant word baie oud.”

    Hy antwoord: “Hoe lank ek sal lewe weet ek nie. Al wat julle moet doen is, julle sal julle se tyd moet afwag.”

    Toe vra die diere weer: “Waar kry ons water om te drink?”

    Hierop gee die Groot Slang met die blink steen op sy kop, antwoord: “So gek om dood te gaan is ek nie, maar ek sal aan 'n plan dink om water te maak. As ek dood is dan kan ek dit nie doen nie.”

    Van al die diere wat sterk genoeg is om die Groot Olifant dood te maak, is die Groot Slang met die blink steen op sy kop die enigste want hy is nie alleen baie sterk nie, maar daarby ook baie giftig. 

    Die Groot Slang sê toe: “Groot Olifant, jy het jou eie vonnis uitgespreek. Jy moet woord hou! Op die plek moet jy dood, dan sal jy en ons gelukkiger wees as nou.”

    Hierop val die Groot Slang die Groot Olifant aan en byt hom met sy gif dood. Toe het al die diere vir eers genoeg kos en drank aan die vlees en bloed van die olifant.

    Dieselfde aand sien die diere die Groot Gees van die olifant met twee vurige oë en 'n vurige bek rondstap, maar die gees stap weg en doen hulle niks aan nie.

    So het hy aand vir aand kom kyk na sy aas, waaraan die diere eet tot daar glad niks meer oorgebly het nie, behalwe die bene, senings, en hare.

    Toe praat die Groot Gees met die bene, die senings, en die hare dat hulle bome, rankplante, en gras moet word wat kos aan die diere moet verskaf, en dat hulle hul eie sade moet dra om hulself verder voort te plant. 

    Toe kom daar Bome, Rankplante, en Gras. 

    Maar daar was toe nog geen water nie. 

    Hiervoor het die Groot Slang met die blink steen op sy kop mos belowe om voor te sorg. 

    Hieroor spreek die diere toe die Groot Slang aan en vra hom waarom hy nog langer versuim om water te maak. 

    Op die plek kruip hy onder die grond en maak toe die Onderaardse Waters wat in fonteine staan of uitborrel. Die gras en bome langs die fonteine groei toe welig en geil, maar die plante op die berge en die vlaktes kwyn, verlep en verdor. 

    Toe huil daardie plante en soebat die Groot Maan en die Sterretjies om van hul water snags op die bome, rankplante, en gras uit te giet. Maar die Groot Maan en die Sterretjies antwoord dat hulle net genoeg water vir hul eie gebruik het en nie daarvan kan spaar nie. 

    Daarop huil die plante wat op die berge en die vlaktes groei. Toe huil die plante by die fonteine ook saam oor die lot van hul broers en susters. 

    Hierdie rou gekerm was te veel vir die Groot Maan en die Sterretjies wat toe ook met die dorstiges bitterlik saam huil, en hul trane val snags in druppels op die blare van die plante sodat hulle soggens nat gedou is. 

    Die geval is nou, die diere het genoeg drinkwater by die fonteine wat deur die Groot Slang met die blink steen op sy kop gemaak is, ook het die plante wat by die fonteine groei volop water, maar die berge en vlaktes is droog en dor. Dan kom daar boonop die Son se warm en dorstige strale en die Wind is dor en ook dorstig; daarom lek die sonstrale en die Wind die dou trane soggens vroeg op.

    Daar was 'n Groot Bul wat baie graag gras geëet het en hy kon nie genoeg daarvan kry nie. Hy sê toe vir die diere dat hy reën sal maak, water wat uit die lug val, om orals op die velde te laat uitstort.

    Die Groot Bul neem toe van die waters van die fonteine en gooi dit in die lug op. Hy stap van fontein na fontein en smyt water in die lug op. Die Wind kom toe van ver af en dryf al daardie waters bo in die lug saam om wolke te vorm, dan vervoer hy die wolke wat reën uitskud oor die velde. 

    En só het die Eerste Reëns ontstaan.   

    Later, as daar Droogte oor die land heers, word daardie Reënbul gesoek, gevang, en deur die Heilige Dokters rondgelei om die plekke uit te wys waar dit droog is. Die plekke wat hulle hom nie kom wys nie, bly droog totdat hulle hom eendag daardie plekke gaan wys. 

    Van toe af was daar genoeg kos en water vir al die diere. 

    Maar party diere was te moorddadig en wederstrewig en kon nie ophou om te moor en te verslind nie. Hulle wou glad nie gras en veldvrugte eet nie. Leeu, Luiperd, Hiëna, die Wildkatte, Valk, Uil en nog baie ander het tot daardie klas behoort, om niks anders as vlees te wil eet nie. Aasvoël het gesê hy is met die aas van dooie diere tevrede. 

    En só bestaan die wêreld vandag nog: Die een leef van die ander, en sonder die ander kan die een nie bestaan nie. 

    Kai aiôs

***

    “Opmerkings: Sommige van die geeste stories van Boesmans is nogal heel mooi opgestel; dog vir kinders wat alte graag daarna luister, vind die ouers dit nie so doeltreffend soos gewone stories nie en so het ons goed gevind om sulke verhaaltjies te onderdruk en waar hulle nogal op die toneel verskyn, met hulle so min kennis te maak as moontlik; dog dié soort stories staan in nou verbinding met Boesmangodeleer (mitologie).” - G. R. von Wielligh    

    Nommer 24 uit Boesman Stories (Deel I: Mitologie en Legendes), versamel en geskryf deur Gideon Retief von Wielligh, oud Landmeter-Generaal van die Z. A. Republiek, 1919. Hierdie weergawe van Die Diere vra om Kos en Water is geredigeer deur Anya Namaqua Links vir die Nossob Xoa Xrup. Kry ons in die hande by nossobgroep@gmail.com.

Opmerkings